Uczniowie poszukują śladów społeczności żydowskiej we Frysztaku

We wtorek 9 października br. uczniowie Publicznego Gimnazjum nr 1 we Frysztaku rozpoczęli warsztaty Szkoły Dialogu – programu edukacyjnego realizowanego przez fundację Forum Dialogu Między Narodami. Do tegorocznej edycji programu zaproszone zostały szkoły z ponad 40 miejscowości w całej Polsce. Na terenie województwa podkarpackiego oprócz szkoły we Frysztaku trenerzy Forum pojawią się również w Ulanowie, Pilźnie i Nisku.

Szkoła Dialogu to program edukacyjny realizowany od 2008 roku, którego celem jest poszerzanie wiedzy uczniów na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy naszego kraju. Podczas czterech warsztatów z trenerami Forum Dialogu Między Narodami uczniowie odkrywają historię przedwojennej ludności żydowskiej w swojej miejscowości oraz samodzielnie przygotowują projekt, który ma na celu jej upamiętnienie. Uczestniczące w projekcie szkoły otrzymują tytuł SZKOŁY DIALOGU. Program realizowany jest pod honorowym patronatem Ministra Edukacji Narodowej.

Na pierwszych dwóch warsztatach gimnazjaliści z Frysztaka poznają szereg zagadnień związanych z kulturą i tradycją żydowską. Na kolejnych spotkaniach będą pracować nad przygotowaniem wycieczki śladami lokalnej społeczności żydowskiej, na którą najpierw zaproszą trenerów Forum, następnie zaś wybraną przez siebie grupę mieszkańców.

Stary cmentarz żydowski z 30 macewami. FOTO: http://www.krodo.pl

Żydzi przybyli do Frysztaka w XVII wieku, zaś już w wieku XVIII spis ludności wykazał, że do gminy żydowskiej należało ponad 97 rodzin, co stanowiło  większość mieszkańców miasta. Społeczność żydowska szybko się rozwijała, w 1810 r. zbudowała murowaną synagogę. Frysztak przed wojną słynął ze sprzedaży trzody i bydła. Frysztaccy Żydzi angażowali się także w lokalne życie polityczne, od 1892 r. pełnili funkcje wiceburmistrzów miasta. Na początku XX wieku frysztacka gmina żydowska liczyła już 73,2% ogółu mieszkańców. W czasie II wojny światowej Hitlerowcy utworzyli tu getto, następnie dokonali eksterminacji lokalnych Żydów. Część z nich trafiła do obozu zagłady w Bełżcu.

W okresie międzywojennym we Frysztaku znajdowały dwie synagogi oraz biblioteka z księgozbiorem liczącym półtora tysiąca tomów. Była też szkoła Tamlud-Tora oraz działały stowarzyszenia: Gemilut Chesed i Chewra Kadisza. We Frysztaku przez kilka lat mieszkał rymanowski cadyk,  Menachem Mendel. Obecnie z miejsc związanych z kulturą żydowską zachował się stary cmentarz, gdzie znajduje się około 30 macew.

Uczniowie z Frysztaka zapewne uwzględnią go, tak jak i miejsca pamięci po istniejących dawniej żydowskich instytucjach, podczas zaplanowanej przez siebie wycieczki. Sprawozdanie z niej weźmie udział w konkursie, którego zwycięzcy zostaną ogłoszeni na przełomie grudnia i stycznia 2012/2013 r. podczas uroczystej Gali Szkoły Dialogu.

Terminy warsztatów: 9 X, 10 X, 29 X, 30 X
Więcej informacji o fundacji i programie Szkoła Dialogu: www.dialog.org.pl
Osoba kontaktowa: Karolina Kochanowska, karolina.kochanowska@dialog.org.pl, 22 827 22 07

Fundacja Forum Dialogu Między Narodami jest organizacją pozarządową zajmującą się od ponad dziesięciu lat działalnością na rzecz zbliżenia pomiędzy Polakami a Żydami, przeciwdziałaniem przejawom antysemityzmu i ksenofobii, a także edukacją na rzecz tolerancji.